In mijn blog van 24 januari jl. schreef ik dat we het klimaat in de steek laten. Sindsdien is er veel veranderd. Er kwam een Klimaatakkoord. De Raad van State verklaarde het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ongeldig. Naar aanleiding daarvan adviseerde de Commissie Remkes vergaande maatregelen. De afgelopen weken is helaas gebleken dat het spaak loopt bij de invoering daarvan toen boeren, die verantwoordelijk zijn voor veel uitstoot van stikstof, met succes actie voerden. Het lijkt erop dat politieke partijen nu de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2021 naderbij komen de kiezers niet met noodzakelijk onplezierig beleid willen teleurstellen. Bij de laatste gehouden algemene beschouwingen kozen parlementariërs dan ook voor een beleid op korte termijn. Rutte werd er niet aan herinnerd dat hij bij zijn bezoek aan Nieuw-Zeeland zou kijken naar de verwerking van het brede welvaartsbegrip in de welzijnsbegroting aldaar, waarin duurzaamheid is opgenomen. Mij is niet bekend dat Rutte daarover verslag heeft uitgebracht. Hoe weeg je de belangen op de korte en lange termijn tegen elkaar af? Hoe ver gaat de bereidheid om pijnlijke beslissingen te nemen die nodig zijn voor de duurzaamheid van de aarde? Ik zal als voorbeeld mijn eigen partij, de PvdA, nemen.
De PvdA heeft bij de vorige Kamerverkiezingen een behoorlijke knauw gekregen omdat ze tijdens de Eurocrisis had meegewerkt aan een economisch beleid dat geleid heeft tot werkloosheid en afbraak van sociale voorzieningen. Dat laat ze zich natuurlijk geen tweede keer overkomen. Zoals dat voor elke politieke partij geldt, moet worden voorkomen dat ze haar achterban verliest. Voor de PvdA was dat vroeger geen probleem omdat belangenbehartiging en idealisme gelijk opgingen. Maar wat te doen als deze uiteen gaan lopen of als er maatregelen moeten worden getroffen die nadelig zijn voor de achterban? Dat vraagt om leiderschap dat zich goed voorbereidt en kiezers kan overtuigen. Het is gemakkelijker die maatregelen te ontkennen of voor zich uit te schuiven. De PvdA heeft gekozen voor een moderne vorm van standpuntbepaling, via van digitale technieken waarbij alle leden in principe even deskundig zijn.
Op basis van de uitkomsten van een zogeheten digitaal Toekomstlab komen de leden op 16 november in Eindhoven bijeen om te praten over arbeid, zorg, wonen, onderwijs en duurzaamheid. De informatie over die onderwerpen is bewust beperkt (4 regels) en bevat vooral vragen en geen standpunten. Over duurzaamheid staat er: “Klimaatverandering zet een schone en gezonde leefomgeving onder druk. Hoe zorgen we voor een schoon klimaat voor ons en onze kinderen in de toekomst. En hoe doen we dat op een eerlijke manier waarbij iedereen mee kan doen?” Vooraf zijn alle leden uitgenodigd digitaal moties in te dienen, waarop zowel tijdens de bijeenkomst als digitaal kan worden gereageerd. En zo vormt de PvdA haar standpunten. Een kader waarbinnen de antwoorden moeten passen ontbreekt. Jammer, want vooral duurzaamheid zal miljarden kosten. Hoe bereid je de kiezers daarop voor? Wie heeft het zo verzonnen?
Voor de PvdA wordt de toekomst dus onvoorbereid in handen gelegd van leden. Zo ga je toch niet met de toekomst om? Juist nu die op het spel staat voor onze kleinkinderen moeten standpunten goed worden voorbereid. Daarvoor moet gebruik worden gemaakt van aanwezige kennis en studies. De politieke leiding moet daaruit conclusies trekken die ze ter discussie aan de leden kan voorleggen. In het verleden maakte ze daarbij gebruik van analyses van deskundige werkgroepen en van zijn wetenschappelijk instituut, de WBS. Ze maakt momenteel geen gebruik meer van haar netwerken van deskundigen, die daardoor een kwijnend bestaan leiden. Waarom werd die deskundigheid niet gebruikt ter voorbereiding van het Toekomstlab? Dit lijkt mijn een relevante vraag aan een serieuze partij als de PvdA met een verleden waarin problemen goed voorbereid en serieus werden aangepakt.
Ik vrees dat de voorbereiding van de verkiezingen bij andere partijen niet veel beter is. Dat is ernstig. Om de aarde voor onze kleinkinderen leefbaar te houden zijn drastische maatregelen nodig, die in eigen vlees kunnen snijden. Politici, erken de problemen en toon leiderschap. Het klimaat is een natuurverschijnsel dat door menselijk handelen slechter is geworden en alleen door menselijk handelen zal verbeteren. We kunnen het klimaat niet omzeilen.