Tijd voor een Kabinet-Hamer

Hoe zal Nederland eruit zien na de coronapandemie en welk beleid zal er worden gevoerd om de maatschappij en de economie weer op orde te krijgen? Veel zal afhangen van de aanstaande verkiezingen voor de Tweede Kamer. Het is daarom nuttig de diverse verkiezingsprogramma’s te lezen. Helaas werd ik daar niet vrolijk van. Om enig inzicht te krijgen moet je je door ruim 1000 pagina’s, veelal niet goed leesbare, tekst worstelen. D66 maakt het wel erg bont met een programma van 208 bladzijden. Welke kiezer leest dit? Gelukkig worden er goede samenvattingen gemaakt en kan de stemwijzer van Prodemos helpen bij het bepalen van je keuze. Hoewel in de programma’s uiteraard aandacht wordt besteed aan corona, mis ik daarin antwoorden op de volgende vragen, die alle met elkaar samenhangen.

1.      Leeft het besef dat Nederland in een economische situatie verkeert vergelijkbaar met een oorlogseconomie, waardoor er eensgezinde inspanningen nodig zijn?

2.     Zijn we bereid de economie op een zodanige wijze te herstellen dat tevens rekening wordt gehouden met een ander groot probleem: de dreigende klimaatcrisis?

3.     Zijn we bereid daarvoor de lasten te dragen, uiteraard rekening houdend met ieders draagkracht? En zijn we zelfs bereid om, net als na de Tweede Wereldoorlog, genoegen te nemen met zo nodig minder besteedbaar inkomen?

4.     Zijn we bereid de overheid een industriebeleid te laten voeren waarbij alleen die bedrijven worden ondersteund die een bijdrage leveren aan de brede maatschappelijke welvaart, rekening houdend met het noodzakelijke klimaat- en energiebeleid?

5.     Zijn we bereid ervoor te zorgen dat ook kwetsbare groepen zinvol kunnen meedraaien op de arbeidsmarkt?

 

Er is slechts één programma dat een richting aangeeft hoe deze vragen te beantwoorden. Helaas is dat geen programma van een politieke partij, maar een rapport van de Denktank Coronacrisis. Deze ”tank” is op initiatief en onder leiding  van de voorzitter van de SER, Mariëtte Hamer, maart vorig jaar gevormd en bestaat uit een brede groep van vertegenwoordigers van kennisinstituten, planbureaus en sociale partners, zoals DNB, SCP, CPB, Onderwijsraad, WRR, CBS, VNG, SER, Jongerenplatform, RLi, RVS, FNV, VNO NCW, CNV, AWVN, VCP, Clingendael en TNO. Ik doel op het advies Perspectief op herstel dat vorige maand verscheen.[1] Eerder publiceerde de denktank al twee rapporten: over een verantwoord economisch herstel na corona en over het verbeteren van de positie van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.[2] Het advies deed me denken aan het eerste SER-advies van 1951 over het te voeren loon- en prijsbeleid. Dit advies bevatte tevens de doelstellingen voor het te voeren sociaal-economisch beleid.[3] Het was een belangrijk document van sociale partners en kroonleden voor het te voeren herstelbeleid na de Tweede Wereldoorlog dat een rol bleef spelen tot de jaren negentig.

 

In Perspectief op herstel wordt aangegeven, hoe op korte termijn een effectief test- en vaccinatiebeleid moet worden gevoerd en op lange termijn een arbeidsmarkt- en onderwijsbeleid alsook een duurzaam economisch structuurbeleid. Dit alles in samenwerking tussen sociale partners en een goed functionerende publieke sector. Aansluitend daarop publiceerden werkgeversorganisaties vorige week haar nieuwe visie in Ondernemen voor brede welvaart, waarin ze pleiten voor een nieuw Rijnlands model, dat zich richt op het bereiken van een samenleving met gelijke kansen op werk, een duurzame leefomgeving en voldoende economische groei om die brede welvaart mogelijk te maken.[4] Eigenlijk gaf de Denktank adviezen die het kabinet al eerder ontving, maar waarmee weinig is gebeurd. Ik vrees dat haar adviezen voor kennisgeving zullen worden aangenomen. De consequentie daarvan is dat er een verkiezingsstrijd zal worden gevoerd met te weinig aandacht voor de lange-termijnproblemen. Bij voorkeur zou daarom de huidige crisis eensgezind moet worden aangepakt met een zakenkabinet. Wellicht iets voor de voorzitter van de Denktank Coronacrisis? Welkom aan het Kabinet-Hamer!